Met het aantrekken van Monique Wesly koos CEO Jan Willem van Hoogstraten geen usual suspect om de transitie van Energie Beheer Nederland te begeleiden. ‘Ik zocht een original thinker die mijzelf en de organisatie kan verrassen en verder brengt. We zijn allebei energiek en kunnen goed van mening verschillen, maar we hebben veel respect voor elkaar.’
Jan Willem van Hoogstraaten is nog niet aangehaakt bij het video-interview als Monique Wesly kort samenvat hoe ze via een communicatieadviesbureau, de financiële dienstverlening, drogisterijketen DA en zorgverlenerscollectief VvAA in maart 2019 terechtkwam bij EBN (Energie Beheer Nederland). ‘Als ik terugkijk is de rode draad altijd corporate communicatie geweest. Later kwam daar public affairs bij.’
Er is ook een rode draad in het werk dat ze bij VvAA deed en wat ze nu doet bij EBN: het begeleiden van een grote transitie. Samen met de CEO turnde zij de wat in zichzelf gekeerde verzekeringsmaatschappij voor artsen VvAA om naar een organisatie die de belangen van zorgverleners tot op het hoogste (ministeriële) niveau behartigt. Nu helpt ze EBN als Manager Corporate Communicatie en Public Affairs bij het uitdragen van de missie die vier jaar geleden is ontwikkeld door CEO Jan Willem van Hoogstraaten. De missie is samengevat in de pay-off: “Energising the transition.” Een eigentijdse missie, want voorheen was het beleid van EBN vooral gericht op het uitvoeren van het energiebeleid van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Van uitvoerder heeft EBN zichzelf getransformeerd tot aanjager van de energietransitie.
Jan Willem haakt aan bij het video-interview. Hij ziet de EBN-blauw gekleurde achtergrond in het scherm van Monique en begint te lachen: ‘Heb je weer een nieuwe achtergrond van het bedrijf, Monique? Wat een vrolijke!’ Waarover later meer.
Dit is EBN
EBN is een zelfstandige onderneming met
het ministerie van Economische Zaken en Klimaat als enig aandeelhouder.
Dit betekent dat EBN mede het energiebeleid van het ministerie uitvoert.
EBN wil bijdragen aan de Nederlandse klimaatambities
door het stimuleren van de transitie naar duurzame energie.
Ik begreep van Herman Rutgers dat je met de keuze voor Monique bewust niet voor een usual suspect bent gegaan. Kun je daar meer over vertellen, Jan Willem?
Jan Willem: ‘Ik kijk voor dit soort key-rollen niet alleen naar wat je meebrengt maar ook naar wie je bent en wat wij nodig hebben. En ik wil weten: hoe kun je ons verrassen, hoe kun je mij weer veranderen en wat voor veranderingservaring heb je?
‘Toen ik in 2016 bij EBN begon en de aanzet gaf voor onze nieuwe richting, zag ik wat er moest gebeuren. De communicatiefunctie voldeed maar was wat mij betreft te instrumenteel. Ik miste visie en strategie. We besloten een Manager Communicatie en Public Affairs aan te trekken. Tussen de goede kandidaten zaten wat jij noemt ‘usual suspects’ met jarenlange communicatie-ervaring in de olie- en gasindustrie. Maar wat mij enorm aansprak in Monique was haar verhaal over de transitie die ze bij VvAA had geleid, samen met de CEO. Zo iemand was precies wat wij nodig hadden, vond ik. De energie die Monique heeft herken ik ook. Het klikte heel snel.’
Wat trok jou in EBN, Monique?
Monique: ‘We spraken elkaar in een ongezellig kamertje zonder ramen in een hotel. Ik had twee keer een gesprek met twee mensen. Ik ben gevoelig voor sfeer maar heb daar in de twee uur dat ik in dat kamertje zat geen moment meer over nagedacht. Er was meteen een uitwisseling van gedachten over de energietransitie, over de verandering en wat er nodig was bij EBN. We hadden een klik. En dat vind ik belangrijk. Om mijn rol goed te kunnen vervullen vind ik dat ik moet kunnen lezen en schrijven met de baas van de tent. Ik moet het idee hebben: dat is een type dat mij ligt. We hoeven het niet altijd eens te zijn, sterker: dat zijn we ook niet altijd, maar we moeten wel een gemeenschappelijk referentiekader hebben en het idee dat we op allerlei manieren bij elkaar kunnen aanhaken.’
Jan Willem: ‘Toch moest je redelijk in het diepe springen. Bij VvAA had je het allemaal voor elkaar en het ging prima. Dit is toch een nieuwe industrie voor jou, een nieuwe organisatie. En die rol van EBN moesten we ook echt nog ontwikkelen, die is niet komen aanwaaien. Toen jij begon waren we met 80 mensen, dat zijn er nu 130. Je bent echt als een wervelwind aan de gang gegaan. Binnen een maand had je al je eerste framework voor je communicatiestrategie ontwikkeld, daar waren we meteen enthousiast over.’
Wat zegt het blauw in de achtergrond van het scherm van Monique over EBN: is het zo’n ‘blauw’ bedrijf, als je kijkt naar de organisatiecultuur in kleuren?
Jan Willem: ‘Jazeker. Niet qua mensen hoor, qua mensen zijn we meer geel.’
Monique: ‘Dit is wel een leuke metafoor, want EBN was echt 100 procent blauw, anderhalf jaar geleden. De kleuren oranje en groen hebben we eraan toegevoegd.’
Jan Willem: ‘Van oudsher was onze rol om het economisch belang van de staat in de gaswinning in Nederland te behartigen. Dus wat deden wij: wij keken naar de technische en economische aspecten van wat de Nederlandse olie- en gasmaatschappijen uitvoerden en reageerden daarop. Onze mensen waren heel inhoudelijk bezig – heel “blauw”. De afgelopen vier jaar zijn we veel meer pro-actief geworden en hebben we de verbinding gezocht. Nu delen we onze kennis en kunde om mensen mee te krijgen in de beweging naar een duurzaam, betrouwbaar en betaalbaar energiesysteem. We faciliteren de dialoog over de transitie naar duurzame energie. We brengen veel verschillende partijen met soms tegenstrijdige belangen bij elkaar om het gesprek met elkaar aan te gaan. Dat gaf een shift in kleur van onze mensen.
‘De energietransitie vraagt natuurlijk ook van organisaties een transitie en die hebben wij doorgemaakt. De rol van Monique is heel belangrijk gebleken. Omdat een strategie van hoe je mensen kunt overtuigen en enthousiasmeren hierbij natuurlijk essentieel is. Het bijzondere van EBN is: wij hebben geen intrinsiek eigen belang; wij doen niets zelf, wij doen altijd alles via anderen. Verbinding kunnen maken is een essentiële competentie voor onze organisatie. De buitenwereld is voor ons heel groot, dus je moet goed bekijken hoe je daarmee omgaat.’
Monique: ‘De mensen van EBN zijn heel belangrijk voor onze missie om als aanjager op de achtergrond partijen met elkaar te verbinden.’
Welke communicatiestrategie heb je ontwikkeld, Monique?
Monique: ‘Ik ben begonnen bij de missie en de positionering van de organisatie. Indachtig de bekende uitspraak “Ik ben niet van het beleid begrijpelijk maken maar meer van begrijpelijk beleid maken” ben ik helemaal vooraan bij het strategieteam aangehaakt. We hebben de missie en de positionering aangepast, waarbij we de slag hebben gemaakt van een meer op het “wat” gerichte missie naar een “hoe”-missie: “EBN geeft verbindende kracht aan de energietransitie.” Omdat er net een cultuurwaardentraject was gestart was er ook een momentum om de communicatiestrategie te koppelen aan waarden, cultuur en leiderschap.
Binnen een half jaar hebben we in twee dagen met de organisatie het hele verhaal samengebracht. Ik heb een communicatiestrategie gemaakt die onze maatschappelijke opdracht koppelt aan de businessdoelstellingen die horen bij onze drie pijlers en die de mensen daaraan verbindt. We willen onze mensen inzetten als ambassadeurs die verbindende kracht geven in de projecten waaraan ze werken. Tegelijkertijd willen we de maatschappelijke positie van EBN steviger verankeren. Dat lukt stap voor stap.
‘EBN heeft geen merkbekendheidsdoelstelling zoals de meer commerciële organisaties waar ik hiervoor werkte. Wij zijn op de achtergrond de partij die initiatieven aan elkaar verbindt. Dat doen we onder meer in verschillende businessprogramma’s en samenwerkingsverbanden waarin de collectieve, thematische agenda leidend is. Zo werken we samen met BNR Nieuwsradio en publiceren we een infographic over Energie in Nederland. Samen met de Argumentenfabriek zijn we initiator van het platform en boek “Zo werkt energie in Nederland” en we organiseren de Week van de duurzame (aard)warmte.’
Wat is voor jou de toegevoegde waarde van communicatie voor de organisatie, Jan Willem?
‘Die is superbelangrijk! Als je je verhaal niet kan vertellen, als je je ambities en passies niet kan delen met anderen, dan kan je ze net zo goed niet hebben. Ik heb het ook in vorige rollen gemerkt: als je de verbinding niet creëert en alleen maar op jezelf gericht bent, kom je niet waar je wil zijn. Daarom moet je ook goed kijken: waarom willen wij dit doen, waarom wil ik dit doen? Uiteindelijk wil ik gewoon de wereld een klein beetje beter achterlaten dan ik hem aangetroffen heb. Dat is mijn diepste drijfveer. En ik denk dat we nu met EBN kunnen helpen om de doelstelling van het Klimaatakkoord van Parijs echt te gaan halen. Als je de ambitie hebt om de energietransitie aan te jagen, zijn externe en interne communicatie en beïnvloeding natuurlijk cruciaal.’
Hoe is jullie onderlinge samenwerking? Hebben jullie vaak meningsverschillen of discussies?
Jan Willem: ‘We spreken elkaar vaak. We zijn allebei energiek dus het kan weleens knetteren, maar we geven allebei niet op – dat maakt het juist bijzonder. En ik heb groot respect voor Monique, ik hoop zij ook voor mij.’
Monique: ‘Anders zou ik deze rol niet kunnen vervullen. Je moet het er aan het begin over eens zijn dat je het ook oneens kunt zijn.’
Waarover waren jullie het bijvoorbeeld oneens?
Jan Willem: ‘We organiseren in deze coranatijd regelmatig online bijeenkomsten en webinars. In september hadden we met de directie in het kader van de voortgang de plannen en doelstellingen van 2021 heel succesvol toegelicht aan het overgrote deel van het bedrijf. Vervolgens gaf Monique aan dat we – in het kader van breder leiderschap en zichtbaarheid van andere managers – een vervolgsessie zouden moeten organiseren met de programmamanagers; drie keer een hele ochtend. Mijn primaire reactie was dat dit te veel uren zou gaan kosten. Uiteindelijk ben ik ook verantwoordelijk voor de kosten van de organisatie. We hebben toen een hele discussie gehad over nut, noodzaak en de maximale duur per sessie. Uiteindelijk ging het natuurlijk om het hogere doel: zichtbaarheid, verbinding met andere thema’s dan je eigen werk, leiderschap en het vergroten van je communicerend vermogen.’
Monique: ‘Juist nu is communiceren vanuit de top maar ook vanuit bredere lagen essentieel. Ik ben heel blij dat we erin geslaagd zijn dat Jan Willem regelmatig een Keek op de Week-vlog maakt, zodat hij zichtbaar blijft als leider en verbinding maakt met de mensen. Maar het communicerend vermogen willen we ook breder borgen. En de blauwe mensen over wie we het in het begin hadden, dat zijn niet per se de mensen die graag voor de camera of in een webinar hun verhaal vertellen. Dus daar moet je mee oefenen. Zodat niet alleen Jan Willem zichtbaar is maar mensen ook van anderen horen waarheen de weg leidt. Daar hebben we ook discussies over.’
Wat zijn de mooiste resultaten van jullie samenwerking?
Jan Willem: ‘Ik vond het Energieontbijt op 21 januari 2020 een hoogtepunt. Dat organiseren we elk jaar, maar deze editie was echt fantastisch, met minstens vijf ministers en oud-ministers in de zaal. De sfeer en het programma waren heel goed, we hebben precies kunnen laten zien wat we willen bereiken.’
Monique: ‘We hebben het Energieontbijt dit jaar gelabeld “van klimaattafel naar keukentafel”, omdat we de dialoog breder wilden maken. Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat nam de infographic Energie in cijfers 2020 in ontvangst en zei aan het einde van het programma dat dit soort discussies en de infographic de agenda vormen voor het gesprek over de energietransitie de komende jaren. Een mooier compliment had hij ons niet kunnen geven.’
Wat zijn de uitdagingen voor 2021?
Jan Willem: ‘Een grote uitdaging in deze coronatijd is om die verbindende rol te kunnen blijven vervullen. Mensen worden een beetje scherm-moe, dus hoe houd je hun aandacht vast? Wat ik ook een uitdaging vind: we hebben best een stevige ambitie als EBN: met onze 130 medewerkers spelen we op veel schaakborden en we proberen op een aantal belangrijke onderwerpen echt tempo te maken. Daar pakken we de rol van regisseur. Dat moeten we wel goed blijven doen, we mogen geen fouten maken.’
Monique: ‘Maatschappelijk gezien neemt het draagvlak voor de traditionele fossiele energiebronnen af. We hebben ze nog heel lang nodig en moeten tegelijkertijd bewegen naar de verduurzaming van de gehele keten. Op beide terreinen spelen wij een belangrijke rol. Dus we moeten enerzijds het belang van het Nederlandse aardgas op de agenda houden, want met het oog op de klimaatfootprint is Nederlands aardgas te prefereren boven import. En anderzijds willen we qua positionering en reputatie meer als partij worden gezien en ook activiteiten organiseren die op die nieuwe terreinen zitten. Al bij al wordt 2021 een uitdagend jaar.’
Willen jullie verder nog iets kwijt?
Jan Willem: ‘Had je niet willen vragen waarom we voor Herman Rutgers hebben gekozen bij het aantrekken van Monique? Dat wil ik wel vertellen, namelijk. In een vorige rol was ik voorzitter van Nogepa, de brancheorganisatie van olie- en gasbedrijven. Daar hebben we ook via Herman Rutgers een nieuwe communicatiemanager binnengehaald: Arendo Schreurs. Dat was ook out of the box; hij was absoluut geen usual suspect. Hij heeft ook een behoorlijke transitie binnen de meer traditionele olie- en gassector weten te maken. Arendo is heel anders dan Monique, maar wel net als zij een original thinker. Het mooie van een organisatie als Herman Rutgers is dat zij nooit de gebaande paden betreden, maar gebruikmaken van hun uitgebreide kennis en netwerk om mensen en organisaties aan elkaar te koppelen die samen het verschil kunnen maken.’
Dit is het vijfde deel van een interviewserie geïnitieerd door Herman Rutgers Executive & Interim search.
Eerder verschenen interviews met Nicoly Vermeulen en Joost Ravoo van TU Delft, met Tom van Aken en Caroline van Reedt Dortland van Avantium.
